De overheid mag het advies van de door hem ingeschakelde nadeelcompensatieadviseur gebruiken, als sprake is van een deugdelijk advies. Wanneer is hiervan sprake? Ten eerste moet het advies op zorgvuldige wijze zijn tot stand gekomen. In dat verband dient de overheid na te gaan of de adviseur alle relevante feiten en omstandigheden heeft achterhaald. Een hoorzitting houden is essentieel. De adviseur dient verslag op te maken van de hoorzitting en deze aan beide partijen toe te sturen. Ten tweede moeten de relevante feiten en omstandigheden in het advies te zijn opgenomen resp. te worden toegelicht. Te meer omdat het bij nadeelcompensatiezaken gaat om de vergelijking van de feitelijke situaties. Daarbij kan worden gedacht aan  de situatie voor en ten tijde van het werk. Ten derde moet de adviseur inzicht geven in de feiten en omstandigheden die ten grondslag liggen aan zijn conclusies. Het moet dus gaan om een inzichtelijk advies. Is dit het geval, dan mag het bestuursorgaan het advies  gebruiken voor de besluitvorming.

De motivering van het kortingspercentage bij wegwerkzaamheden luistert nauw. Dat houdt in dat het percentage afgestemd moet worden op de feitelijke situatie. Een verwijzing naar een uitspraak waarbij een bepaalde korting is goedgekeurd, is niet voldoende. Ontbreekt een deugdelijke motivering, dan dient de overheid rekening te houden met een indringende toetsing in beroep. Een voorbeeld hiervan is de Hollandse Brug (ABRvS 11 december 2013, ECLI:NL:RVS:2013:2317).

Winkels en bedrijven zijn vaak slecht toegankelijk bij wegwerkzaamheden. Klanten blijven weg met omzetschade als gevolg. Omzetdalingen van 40% tot 50% komen voor. Uit het Groot Hinderzoek blijkt dat de winkeliers daarna vaak geen actie ondernemen en de schade dus niet verhalen op de overheid (nadeelcompensatie). Vele ondernemers weten niet dat ze aanspraak kunnen maken op een vergoeding. Zie verder het Groot Hinderonderzoek dat in te zien is via de website van MKB Servicedesk: http://www.mkbservicedesk.nl/documenten/Grote%20Hinderonderzoek%20(1).pdf

De praktijk wijst uit dat de overheidsadviseur niet of nauwelijks onderzoekt of de ondernemer speciaal is getroffen. Het merendeel van de nadeelcompensatieverzoeken wordt beoordeeld aan de hand van het vereiste van de abnormale last en dus niet aan het vereiste van de speciale last. Terwijl de vraag of de ondernemer in vergelijking met andere ondernemers onevenredig zwaar is getroffen (de speciale last) ook van belang kan zijn. Mogelijk heeft slechts één ondernemer  overlast en schade ondervonden als gevolg van de opengebroken straat. In dat soort situaties is er eerder aanleiding om over te gaan nadeelcompensatie.

Is de winkel de bereikbaar geweest tijdens het onderhoud aan de weg, dan houdt dit niet in dat het verzoek om nadeelcompensatie zonder meer mag worden afgewezen. Mogelijk was de winkel wel te bereiken via een  omleidingsroute, maar bleven de klanten weg met forse omzetschade als gevolg. Het is ook niet uit te sluiten dat  het enige tijd duurt voordat de klanten weer terugkomen na afloop van het werk. Een voorbeeld hiervan is de uitspraak van de Afdeling inzake de exploitant in modelbouwartikelen. De gemeente wees het verzoek om nadeelcompensatie af met onder meer met de motivering dat de winkel steeds bereikbaar is geweest. De gemeente wordt opgedragen het verzoek opnieuw te beoordelen (ABRvS 27 januari 2016, ECLI:RVS:2016:151)

Een ondernemer die niet tevreden is over de afwikkeling van zijn nadeelcompensatie, zal de rechter inschakelen. Soms kan hij bij de bestuursrechter terecht. In andere gevallen is de civiele rechter de enige en juiste rechtsingang. De civiele rechter is een ingewikkelde en dure rechtsgang. Terwijl nadeelcompensatiegeschillen tussen de overheid en de ondernemer juist bij de bestuursrechter horen. Zorg als overheid voor een nadeelcompensatieverordening of beleidsregel. Dan kan de ondernemer altijd bij de bestuursrechter terecht. Zie verder het artikel op de website  http://www.nadeelcompensatie.net/ongelijke-rechtsbescherming-en-rechtsonzekerheid-bij-nadeelcompensatie.html
 

Mogelijk is de overheid voornemens het verzoek om nadeelcompensatie af te wijzen. In dat geval dient de overheid de verzoeker (veelal een ondernemer) eerst in de gelegenheid te stellen hierop te reageren. Heeft de overheid een adviseur ingeschakeld, dan dient de adviseur het conceptadvies voor te leggen aan de verzoeker. In dat geval krijgt ook de overheid de gelegenheid om een reactie te geven. De reactie kan bestaan uit het plaatsen van kritische kanttekeningen. Daarbij moet het gaan om concrete kanttekeningen. De verzoeker dient de overheid dan wel de adviseur te overtuigen dat de voorgenomen afwijzing niet juist is. Daarbij kan de verzoeker zich laten bijstaan door een rechtsbijstandsverlener en een financieel adviseur. De overheid of de adviseur zijn gehouden de reactie te betrekken bij het advies resp. het besluit.

De nadeelcompensatieadviseur is gebonden aan een aantal spelregels. Vooropstaat het verzamelen van de relevante gegevens. Vanzelfsprekend dient hij daarbij te worden bijgestaan door de overheid. Mogelijk beschikt de overheid over een dossier. Na het verzamelen van de gegevens, dient de adviseur de ondernemer en de overheid te horen. Vervolgens brengt de adviseur een conceptadvies uit. Zowel de overheid als de ondernemer moeten hiervan op de hoogte worden gesteld. Beide partijen kunnen opmerkingen plaatsen. Opmerkingen die kunnen leiden tot aanpassing van het advies. Als het definitieve advies gereed is, moet de overheid een beslissing te nemen. In beginsel mag de overheid van het advies van de nadeelcompensatieadviseur uitgaan.

Allereerst is het van belang om te onderzoeken of de schade is toe te rekenen aan werkzaamheden aan de weg. Dit wordt ook wel het vereiste van causaal verband genoemd. Is aan dit vereiste voldaan, dan moet het criterium van het normaal maatschappelijk risico worden beoordeeld. Alleen de schade die boven het normaal maatschappelijk risico uitkomt, wordt vergoed. Mogelijk beschikt de overheid over een verordening of beleidsregel waarin dit criterium is uitgewerkt. Is de schade boven normaal, dan is de overheid in beginsel gehouden de schade te compenseren. Vaak gaat om het ingewikkelde zaken. Het is dan ook raadzaam als de overheid zich laat bijstaan door een externe deskundige.

 

Lijdt een ondernemer omzetschade door wegwerkzaamheden, dan kan hij de hiervoor verantwoordelijke overheid verzoeken om schadevergoeding (= nadeelcompensatie). Aan welke vereisten moet dit verzoek voldoen? Ten eerste moet de ondernemer aangeven waardoor en hoeveel schade hij heeft geleden. Ten tweede moet de ondernemer duidelijk maken waarom hij van oor deel is dat de overheid gehouden is de schade te compenseren. Daarbij kan worden gedacht aan een forse omzetdaling als gevolg van het afsluiten van een weg of brug. Mogelijk beschikt de overheid over een verordening of beleidsregel. In dat geval moet die regeling worden geraadpleegd. Het is niet uitgesloten dat de verordening aanvullende vereisten stelt.

Lijdt een ondernemer schade door een opengebroken straat, dan kan hij deze schade verhalen op de overheid. De overheid is immers verplicht de schade te compenseren, als het gaat om forse omzetschade. In dat geval mag de overheid deze schade  niet geheel  voor rekening en risico laten van de ondernemer te laten. De overheid is dan  verplicht om de schade te compenseren. Dit wordt ook wel een nadeelcompensatieplicht genoemd. Een plicht die gebaseerd is op grond van de rechtspraak of op grond van een verordening, voor zover de overheid deze heeft vastgesteld.

Inkomensschade door een tracébesluit wordt vaak verkeerd beoordeeld. Regelmatig wordt een forse korting toegepast op de schade door een tracébesluit. De kortingsmethode geldt echter niet bij een tracébesluit. Een verzoek om vergoeding als gevolg van een tracébesluit, moet beoordeeld worden aan de hand van de planschademaatstaven. Dat houdt in dat de drempel en niet de kortingsmethode van toepassing is. Een forse korting kan leiden tot een veel lager uitkering. Uiteraard is dit voordelig voor de overheid, maar het is rechtens onjuist.