Gemeenten als Amsterdam en Rotterdam beschikken over een nadeelcompensatieverordening. De verordening van deze gemeenten bevat regels over de indiening en de beoordeling van verzoeken om nadeelcompensatie. Hierdoor weet de ondernemer waar hij aan toe is. Dat is een pluspunt. Een nadeelcompensatieverordening biedt de gemeente zelf ook voordelen. De procedure van het verzoek is geregeld. Denk hierbij aan regels over het inwinnen van een extern advies (in welke gevallen, een of meer adviseurs e.d.). Aan discussies over de vraag of het nadeelcompensatiebesluit een Awb-besluit is en zo ja, of hiertegen bezwaar en beroep openstaat, komt een eind. Ingeval van een verordening is bestuursrechtelijke rechtsbescherming gewaarborgd ongeacht de schadeoorzaak. Vandaar de oproep aan gemeenten: stel een verordening vast. 

De beoordeling van het causaal verband bij nadeelcompensatie vereist specifieke kennis en ervaring. Daarbij gaat het niet zozeer om juridische kennis als wel om kennis op het gebied van accountancy, of van financieel-economische bedrijfsvoering. Daartoe behoort mede bedrijfseconomische kennis met betrekking tot de aard en de kostenstructuur van de onderneming. Het is dan ook raadzaam dat de overheid zich voor de beoordeling van het causaal verband laat bijstaan door een deskundige.

Bij sommige overheden heerst de gedachtegang dat nadeelcompensatie de gemeenschap geld kost en dat om die reden de schatkist (zoveel mogelijk) dicht moet blijven. Een gedachtegang die mogelijk ontleend is aan de conclusies van advocaten-generaal Spier over overheidsaansprakelijkheid (bijvoorbeeld zijn conclusie bij HR 23 december 2011, ECLI:NL:HR:2011:BT7193). Deze conclusies zien echter niet op rechtmatig toegebrachte schade bij wegwerkzaamheden, maar op eventuele toekenning van schade bij onrechtmatige overheidsdaad. Schade bij rechtmatige overheidsdaad vindt zijn grondslag in het beginsel van de gelijkheid van de openbare lasten. Dat houdt het volgende in. Lijdt men onevenredige, buiten het normale maatschappelijke risico vallende schade, dan heeft men recht op vergoeding van dat stukje financiële nadeel (= het niet normale deel van de schade). Vandaar de term nadeelcompensatie. Door nadeelcompensatie toe te kennen worden de openbare lasten als het ware gelijkelijk verdeeld over de gemeenschap. Het wordt namelijk onredelijk geacht dat de getroffene (veelal een ondernemer) het niet normale deel van zijn schade zelf dient te dragen. De gedachtegang dat nadeelcompensatie de gemeenschap geld kost, is dus een onjuist uitgangspunt.

De exploitant van tuinbouwkassen te Steenbergen verzoekt de Minister van Infrastructuur en Milieu om schadevergoeding. Het gaat om permanente en tijdelijke schade als gevolg van het tracébesluit A4 Dinteloord-Bergen op zoom (= de aanleg van de A4 westelijk om Steenbergen). De minister wijst het verzoek af onder verwijzing naar het advies van de door hem ingeschakelde adviescommissie. Eiseres gaat hiertegen in beroep. En met succes. Het advies en derhalve het besluit is onvoldoende gemotiveerd. Onder meer omdat de 15% drempel niet toepassing is op permanente schade wegens een tracébesluit. De minister wordt opgedragen de motiveringsgebreken binnen 16 weken te herstellen (Rb. 10 augustus 2017, ECLI:NL:RBZWB:2017:5065).

De inhoud van het nadeelcompensatiebesluit is daarbij van belang. Op welke gronden is het verzoek om nadeelcompensatie  afgewezen? Wat is de reden van een relatief lage toekenning.? Hoe dan ook, u bent gehouden om binnen 6 weken bezwaar te maken. Na  6 weken verloopt de bezwaartermijn. Wilt u vrijblijvend advies, dan kunt u contact met ons opnemen.  

Gemeenten laten zich bij nadeelcompensatie- en planschadeverzoeken bijstaan door een externe deskundige of deskundigencommissie. Het externe advies is leidend voor het besluit. Dat is ook logisch. Is het advies op onzorgvuldige wijze tot stand gekomen of inhoudelijk onjuist, dan is het een ander verhaal. In dat soort situaties mag het advies niet, althans niet in deze vorm worden gebruikt. Opvallend zijn de vier recente uitspraken van de Afdeling. In al deze gevallen is de Afdeling van oordeel dat de gemeente het planschadeadvies niet heeft mogen gebruiken. De gemeenten Heiloo, Medemblik, Zwartewaterland en Coevorden moeten een nieuw besluit nemen en daartoe nader deskundigenadvies inwinnen (ABRvS 6 september 2017, ECLI:NL:RVS:2017:2411 Coevoerden, ABRvS 16 augustus 2017, ECLI:NL:RVS:2017:2192 Zwartewaterland, ABRvS 19 juli 2017, ECLi:NLL:RVS:2017:1968, Medemblik en 
,ABRvS 5 juli 2017, ECLI:NLRVS:2017:1793, Heiloo). Gemeenten wordt dus aanbevolen het advies kritisch te beoordelen.

Gemeenten laten zich altijd adviseren bij planschade- en nadeelcompensatieverzoeken. Dat is op zich een goede zaak. De beoordeling van de omvang van de schade vergt namelijk specifieke expertise en kennis. Dat geldt echter niet voor bijvoorbeeld risicoaanvaarding en normaal maatschappelijk risico. Dit soort aspecten kan voor het zelfde geld intern worden beoordeeld. Gaat het om een ingewikkelde zaak, dan is integrale advisering aan te bevelen .In de overige gevallen kan de gemeente kosten besparen door bepaalde aspecten van de claim zelf te beoordelen.

Het is een misverstand dat de overheid pas wettelijke rente over het toegekende schadebedrag is verschuldigd vanaf het moment waarop de aanvraag om nadeelcompensatie dan wel planschade compleet is. Een voorbeeld hiervan is de uitspraak van de rechtbank Middelburg. De gemeente Middelburg had de ingangsdatum van wettelijke rente opgeschort tot de datum waarop de nadeelcompensatieaanvraag compleet was. De ondernemer was het hier niet mee eens en ging in beroep. En met succes. De datum waarop de wettelijke rente ingaat is de ontvangstdatum van het verzoek en niet de datum waarop ''nog nadere financiële gegevens door eiseres beschikbaar zijn gesteld'' aan de gemeente, aldus de rechtbank Middelburg ((Rb. Middelburg 2 februari 2012, ECLI:NL:RBMID:2012:BV6771).

Wordt de aanvraag om nadeelcompensatie toegewezen, dan is de overheid wettelijke rente over het toegekende schadebedrag verschuldigd. De datum van ontvangst van de aanvraag is bepalend voor de ingangsdatum van de wettelijke rente. De einddatum is dag van de algehele voldoening van het verschuldigde bedrag. Dit geldt ook in het planschaderecht. Het Schadeschap luchthaven Schiphol trachtte de termijn te verkorten door de einddatum voor de wettelijke rente te bepalen op zes weken na bekendmaking van de beslissing op de aanvraag om planschade. Terwijl de betaling pas later plaatsvond. De omwonenden van de Polderbaan waren het hier niet mee eens en gingen in beroep. En met succes. Als betaling later plaatsvindt, ''is immers nog steeds wettelijke rente verschuldigd'' aldus de bestuursrechter van de Rechtbank Nooord-Holland (Rb. Noord-Holland 8 augustus 2017, ECLI:NL:RBNHO:2017:6698).

Het uitgangspunt in het nadeelcompensatie- en planschaderecht is dat de overheid het door ingewonnen advies mag gebruiken, tenzij aan het advies gebreken kleven. Van ondeugdelijke advisering was sprake bij ruim 100 planschadevergoedingsverzoeken bij het Schadeschap. Het Schadeschap wordt daarnaast op de vingers getikt wegens vertraagde besluitvorming (Rb. Noord-Holland 8 augustus 2017, ECLI:NL:RBHO:2017:6698

Een bewoner van Hoofddorp-Noord verzoekt het Schadeschap in 2004 om toekenning van een schadevergoeding. Volgens hem is de woning in waarde verminderd in verband met de wijziging van het bestemmingsplan ''Schiphol-West en omgeving''. Het Schadeschap wijst het verzoek af. Voor de motivering wordt verwezen naar een algemeen en specifiek advies van de externe deskundigencommissie die het Schadeschap had ingeschakeld. De bewoner is het niet eens met de afwijzing en gaat in beroep. En met succes. De rechtbank is van oordeel dat de adviezen niet zorgvuldig tot stand zijn gekomen. Het Schadeschap wordt opgedragen een nieuw advies in te winnen. Daarnaast wordt het Schadeschap op de vingers getikt wegens de termijnoverschrijding (Rb. Noord-Holland 8 augustus 2017, ECLI:NL:RBNHO:2017:6703).

De Minister van Infrastructuur en Milieu wees het verzoek om nadeelcompensatie van een tankstation af. Volgens de minister was het vervallen van de aansluiting op de rijksweg voor het tankstation te voorzien. Daarbij verwees de minister, dit in navolging van het advies van de door hem ingeschakelde deskundige, naar een gemeentelijk vervoersplan. Het tankstation gaat hiertegen in beroep. En met succes. De minister moet haar huiswerk overnieuw doen en de schadeomvang vaststellen (Rb. Oost-Brabant, 18 augustus 2017, ECLI:NL:RBOBRR:2017:4412).

Nadeelcompensatiegeschillen tussen de ondernemer en de overheid leiden regelmatig tot ellenlange procedures. Procedures kosten tijd en geld (gemeenschapsgeld). Mogelijk kunnen procedures worden voorkomen door samen te zoeken naar een oplossing. 

Bent u het niet eens met de beslissing op uw verzoek om nadeelcompensatie en bent u bevoegd hiertegen bezwaar te maken, dan dient u bezwaartermijn in de gaten te houden. Binnen zes weken na de bekendmaking van het nadeelcompensatiebesluit, dient het bezwaar te worden ingediend bij degene die het besluit heeft genomen. Laat u kansen niet voorbijgaan. Indien u geen gebruik maakt van de bezwaarmogelijkheid, dan kunt u niet later alsnog bezwaar maken. In dat geval wordt het nadeelcompensatiebesluit geacht juist te zijn. Dit volgt uit de leer van de formele rechtskracht.